ÿþPHÉP DÙNG NG¯ÜI CæA HÒ CHÍ MINH NguyÅn Vn C° Trong lËch sí nhân lo¡i, të khi có nhà n°Ûc thì viÇc dùng ng°Ýi luôn luôn °ãc ·t ra, nó quy¿t Ënh sñ thành b¡i cça mÍi ch¿ Ù chính trË, quy¿t Ënh sñ nghiÇp cça tëng nhà chính trË, t°Ûng l)nh... Trong hÇ thÑng t° t°ßng chính trË và vn hoá HÓ Chí Minh thì phép dùng ng°Ýi là mÙt bÙ ph­n ·c s¯c và quan trÍng nh¥t. Ta có thà tìm hiÃu t° t°ßng cça Ng°Ýi vÁ dùng ng°Ýi theo mÙt hÇ v¥n Á sau: 1. "Vô lu­n viÇc gì Áu do ng°Ýi làm ra". VÛi HÓ Chí Minh, nhân dân, con ng°Ýi không bao giÝ là ph°¡ng tiÇn cça các nhà chính trË mà ng°ãc l¡i nhà chính trË, £ng chính trË... ph£i nh¥t quán trong nh­n théc và hành Ùng: Nhân dân là ng°Ýi chç sß hïu cça quyÁn lñc chính trË, con ng°Ýi vëa là måc ích, vëa là Ùng lñc và séc m¡nh cça mÍi sñ nghiÇp chính trË. HÓ Chí Minh ã tëng nói nhiÁu khi °Ýng lÑi, chính sách úng nh°ng "ho·c ch°a làm °ãc, ho·c làm °ãc nía chëng rÓi l¡i nguÙi... vì chúng ta quên mÙt l½ r¥t gi£n ¡n, dÅ hiÃu: téc là vô lu­n viÇc gì, Áu do ng°Ýi làm ra và të nhÏ ¿n to, të g§n ¿n xa, Áu th¿ c£"(1). Công viÇc £ng, Nhà n°Ûc bao gÓm nhiÁu l)nh vñc òi hÏi ph£i có Ùi ngi cán bÙ, công chéc tÑt à thi hành công vå. Të quan niÇm "vô lu­n viÇc gì Áu do ng°Ýi làm ra", HÓ Chí Minh k¿t lu­n: "Có cán bÙ tÑt, viÇc gì cing xong. Muôn viÇc thành công ho·c th¥t b¡i, Áu do cán bÙ tÑt ho·c kém. ó là mÙt chân lý..."(2). 2. Dùng ng°Ýi vì chính lãi ích cça mÍi ng°Ýi. Ùng c¡ thôi thúc HÓ Chí Minh là ti¿n hành sñ nghiÇp v) ¡i: Gi£i phóng dân tÙc, xã hÙi, con ng°Ýi, trong ó Ùc l­p cho TÕ quÑc, tñ do, h¡nh phúc cho Óng bào; làm cho mÍi ng°Ýi ai cing có c¡m n, áo m·c, ai cing °ãc hÍc hành. Chính Ùng c¡ ¥y ã trß thành tri¿t lý nhân sinh, thành sãi chÉ Ï xuyên suÑt toàn bÙ chính sách dùng ng°Ýi cça HÓ Chí Minh. Ùng c¡ mang tính lý t°ßng, kh¯c ­m chç ngh)a nhân vn HÓ Chí Minh ã g·p gá nhïng mong mÏi và lãi ích Ýi th°Ýng cça mÍi ng°Ýi lao khÕ. ý chí cça lãnh tå vÛi mong mÏi cça ¡i a sÑ qu§n chúng trß nên Óng thu­n mÙt cách tñ nhiên. MÍi ng°Ýi t­p hãp d°Ûi ngÍn cÝ cça lãnh tå, ph¥n khßi tñ hào °ãc là lính cå HÓ, tuân theo sñ iÁu khiÃn cça lãnh tå: "Bác b£o i là i", bßi hÍ tin r±ng "Bác b£o th¯ng là th¯ng". 3. Yêu ng°Ýi, kính c©n, thành tín và khoan dung. Các Mác tëng nói: MuÑn mÍi ng°Ýi Ñi xí vÛi mình th¿ nào thì hãy Ñi xí vÛi mÍi ng°Ýi nh° v­y. Ngay sau khi Nhà n°Ûc ViÇt Nam Dân chç CÙng hoà ra Ýi, Chç tËch HÓ Chí Minh ã gíi th° tÛi UBND các c¥p phê phán thói "Kiêu ng¡o, t°ßng mình ß trong c¡ quan Chính phç là th§n thánh rÓi, coi khinh dân gian, nói phô, cí chÉ lúc nào cing vác m·t "quan cách m¡ng" lên. Không bi¿t r±ng, thái Ù kiêu ng¡o ó s½ làm m¥t lòng tin c­y cça dân, s½ h¡i ¿n oai tín cça Chính phç"(3). Ng°Ýi cn d·n cán bÙ, công chéc các c¥p: "ViÇc gì h¡i ¿n dân, ta ph£i h¿t séc tránh. Chúng ta ph£i yêu dân, kính dân thì dân mÛi yêu ta, kính ta"(4). HÓ Chí Minh là ngÍn cÝ t­p hãp mÍi t§ng lÛp nhân dân, Ng°Ýi không nhïng có séc c£m hoá, thu phåc °ãc nhïng ng°Ýi cùng chí h°Ûng, nhïng t§ng lÛp, giai c¥p cách m¡ng và nhïng ng°Ýi có c£m tình vÛi cách m¡ng mà còn c£ nhïng ng°Ýi không cùng chính ki¿n, quan iÃm, th­m chí c£ k» thù cça mình. Sß d) nh° v­y là bßi vì ß Ng°Ýi luôn toát ra sñ th³ng th¯n, trung thñc, tôn trÍng l½ ph£i, tôn trÍng con ng°Ýi và luôn éng xí vÛi "lý l½ phân minh, ngh)a tình §y ç", luôn luôn gi£i quy¿t công viÇc "có lý, có tình", xu¥t phát të Ýi sÑng hiÇn thñc. Chúng ta có thà tìm th¥y nhïng kiÃu m«u dùng ng°Ýi cça HÓ Chí Minh trong t¥t c£ các giai o¡n, các thÝi iÃm lËch sí, trong không gian và thÝi gian cå thÃ. Thí då, tháng 8-1945, gíi th° cho Ph.Tan, mÙt s) quan Mù có thiÇn c£m ã giúp ViÇt Minh mÙt sÑ viÇc, HÓ Chí Minh ã vi¿t: "Chi¿n tranh ã k¿t thúc (chi¿n tranh th¿ giÛi l§n thé 2 - TH). MÍi thé Áu thay Õi. Nh°ng tình b¡n cça chúng ta v«n th¿, không bao giÝ thay Õi... Tôi l¥y làm ti¿c vì nhïng ng°Ýi b¡n Mù ã rÝi chúng tôi quá nhanh và do ó mÑi quan hÇ giïa chúng ta s½ trß nên khó khn h¡n. Chúng tôi s½ không bao giÝ quên ông. ông cing ëng quên chúng tôi nhé! Ngày mai t°¡i sáng chúng ta s½ g·p nhau, chúng ta trông chÝ ngày ó"(5). Ñi vÛi các quan l¡i cça ch¿ Ù ci, HÓ Chí Minh vÛi c°¡ng vË Chç tËch n°Ûc, ã chÉ thË: "Các u÷ ban Ëa ph°¡ng c§n ph£i tÏ rõ thái Ù rÙng l°ãng vÛi các cñu công chéc và quan l¡i ¥y. N¿u không th¥y nhân dân oán hÝn hÍ thì cé à hÍ sÑng yên Õn... Chính phç muÑn à cho hÍ c¡ hÙi °ãc giác ngÙ khi¿n hÍ tñ ý tham gia vào phong trào kháng chi¿n, ki¿n quÑc mÙt cách thành thñc và mong chuÙc l¡i nhïng l×i l§m x°a"(6). Có thà kà ra không bi¿t bao nhiêu sñ kiÇn, bao nhiêu tình huÑng, bao nhiêu lÛp ng°Ýi mà cuÙc Ýi và sÑ ph­n ã °a tÛi sñ ti¿p xúc vÛi HÓ Chí Minh. T¥t c£, t¥t c£ Áu °ãc Ng°Ýi c£m hoá, thuy¿t phåc, thu phåc vÛi t¥m lòng nhân ái bao dung hay kính trÍng chân thành. 4. HiÃu mình và hiÃu ng°Ýi. X°a nay các v) nhân làm nên sñ nghiÇp lÛn Áu có chung mÙt t° t°ßng "bi¿t mình, bi¿t ng°Ýi", "bi¿t Ëch, bi¿t ta". Bi¿t chính là bí quy¿t cça sñ thành công. "...muÑn bi¿t úng sñ ph£i trái ß ng°Ýi ta, thì tr°Ûc h¿t ph£i bi¿t sñ ph£i trái cça mình. N¿u không bi¿t sñ ph£i trái ß mình thì ch¯c không thà nh­n rõ ng°Ýi cán bÙ tÑt hay x¥u"(7). HÓ Chí Minh ã chÉ ra mÙt sÑ cn bÇnh c¡ b£n làm cho ng°Ýi cán bÙ không tñ bi¿t °ãc mình. ó là: BÇnh c­y th¿ và kiêu ng¡o. BÇnh °a ng°Ýi ta phÉnh nËnh mình. BÇnh "t° túng". BÇnh kinh nghiÇm chç ngh)a, máy móc, giáo iÁu. Ng°Ýi cán bÙ lãnh ¡o, qu£n lý m¯c nhïng bÇnh t­t ¥y, không hiÃu °ãc chính cái m¡nh, cái y¿u cça mình, do v­y không thà hiÃu °ãc ng°Ýi khác, tña "nh° m¯t ã mang kính có màu, không bao giÝ th¥u rõ cái m·t th­t cça nhïng cái mình trông. MuÑn bi¿t rõ cán bÙ, muÑn Ñi ãi mÙt cách úng ¯n các h¡ng ng°Ýi, tr°Ûc h¿t ph£i sía nhïng khuy¿t iÃm cça mình. Mình càng ít khuy¿t iÃm thì cách xem xét cán bÙ càng úng"(8). Trên c¡ sß tñ hiÃu mình, c§n ph£i có ph°¡ng pháp xem xét à hiÃu cán bÙ mÙt cách th¥u áo, "không nên chÉ xét ngoài m·t, chÉ xét mÙt lúc, mÙt viÇc, mà ph£i xét kù c£ toàn bÙ công viÇc cça cán bÙ"(9). 5. Ph£i khéo dùng ng°Ýi. Theo HÓ Chí Minh, muÑn dùng cán bÙ úng thì ng°Ýi cán bÙ lãnh ¡o c§n ph£i: MÙt là, "Mình ph£i có Ù l°ãng v) ¡i thì mÛi có thà Ñi vÛi cán bÙ mÙt cách chí công vô t°, không có thành ki¿n, khi¿n cho cán bÙ không bË bÏ r¡i". Hai là, "Ph£i có tinh th§n rÙng rãi, mÛi có thà g§n gii nhïng ng°Ýi mình không °a". Ba là, "Ph£i có tính chËu khó d¡y b£o, mÛi có thà nâng á nhïng Óng chí còn kém, giúp cho hÍ ti¿n bÙ". BÑn là, "Ph£i sáng suÑt, mÛi khÏi bË bÍn vu v¡ bao vây, mà cách xa cán bÙ tÑt". Nm là, "Ph£i có thái Ù vui v» thân m­t, các Óng chí mÛi vui lòng g§n gii mình"(10). Khéo dùng cán bÙ xu¥t phát të viÇc t­p hãp °ãc séc lñc và tài nng cça mÍi ng°Ýi vào viÇc hoàn thành nhiÇm vå chung. N¿u dùng cán bÙ mà à hÍ "hoang mang, sã hãi, buÓn r§u, u¥t éc ho·c cÙng tác không hãp, ch¯c không thành công °ãc. Vì v­y muÑn cán bÙ làm °ãc viÇc, ph£i khi¿n cho hÍ yên tâm làm viÇc, vui thú làm viÇc", ph£i thñc hành nhïng viÇc sau: Làm cho ng°Ýi cán bÙ m¡nh d¡n dám ngh), dám nói, dám Á xu¥t ý ki¿n. Làm cho cán bÙ có tinh th§n chç Ùng, dám phå trách (làm chç) trong công viÇc. Ph£i m¡nh d¡n c¥t nh¯c cán bÙ. HÓ Chí Minh ·c biÇt chú trÍng ¿n viÇc làm, ¿n ho¡t Ùng thñc tiÅn cça ng°Ýi cán bÙ. NhiÁu l§n ng°Ýi cho r±ng không chÉ tin vào viÇc vi¿t hay, nói giÏi mà ph£i xem mÙt tÕ chéc, mÙt cán bÙ, b¥t cé ß c¥p b­c nào, hÍ có "nói i ôi vÛi làm" hay không. ây là mÙt t° t°ßng ã trß thành nguyên t¯c quan trÍng b­c nh¥t trong suÑt cuÙc Ýi ho¡t Ùng cách m¡ng cça HÓ Chí Minh. 6. Ph£i nuôi d¡y cán bÙ. MuÑn có cán bÙ tÑt thì c¡ quan lãnh ¡o, qu£n lý "ph£i nuôi d¡y cán bÙ nh° ng°Ýi làm v°Ýn vun trÓng nhïng cây cÑi quý báu"(11). MuÑn dùng ng°Ýi thì ph£i quan tâm sn sóc, giúp á, ngh)a là ph£i "nâng cao" ng°Ýi cán bÙ, c£ vÁ Ýi sÑng v­t ch¥t và Ýi sÑng tinh th§n, làm cho ng°Ýi cán bÙ ngày càng "lÛn lên" cùng vÛi sñ nghiÇp cách m¡ng. Ph£i th°Ýng xuyên hu¥n luyÇn cán bÙ Ã b¥t cé cán bÙ nào cing Áu "vïng vÁ chính trË, giÏi vÁ chuyên môn". 7. Ph£i Õi mÛi và an xen các th¿ hÇ cán bÙ. M×i th¿ hÇ cán bÙ sinh ra và tr°ßng thành trong nhïng hoàn c£nh cå thà khác nhau, m×i ng°Ýi Áu có nhïng sß tr°Ýng và sß o£n, cái m¡nh và cái y¿u nh¥t Ënh, tuyÇt nhiên không ai giÑng ai. HÓ Chí Minh nh¯c nhß ph£i th¥y cái giÛi h¡n kh¯c nghiÇt cça thÝi gian à t¡o nguÓn thay th¿, bÕ sung cho tÕ chéc nhïng lÛp ng°Ýi mÛi, ç séc lñc và tài nng £m °¡ng các nhiÇm vå theo nhïng yêu c§u mÛi. Theo Ng°Ýi, "c§n cán bÙ già, Óng thÝi r¥t c§n nhiÁu cán bÙ tr»... Công viÇc ngày càng nhiÁu, càng mÛi. MÙt m·t, £ng ph£i ào t¡o, dìu d¯t Óng chí tr». MÙt m·t, £ng viên già ph£i cÑ g¯ng mà hÍc"(12). ViÇc Õi mÛi cán bÙ ph£i r¥t khách quan, công minh, c§n l¥y viÇc hoàn thành nhiÇm vå làm cn cé; ph£i tÕng k¿t të phong trào thñc tiÅn, phát hiÇn nhïng nhân tÑ mÛi, nhïng cán bÙ tr» có éc, có tài à trao nhiÇm vå cho hÍ. M·t khác cing c§n t¡o iÁu kiÇn cho sÑ cán bÙ lÛn tuÕi, ã công tác quá lâu trong các vn phòng có iÁu kiÇn thâm nh­p thñc t¿ à khÏi l¡c h­u vÛi thñc t¿. V¥n Á luân chuyÃn cán bÙ hiÇn nay là mÙt chç tr°¡ng úng phù hãp vÛi t° t°ßng HÓ Chí Minh. 8. Vun trÓng lòng tñ trÍng, tñ tin cho cán bÙ, giúp hÍ sía chïa sai l§m, khuy¿t iÃm. HÓ Chí Minh cho r±ng: "Ai cing có lòng tñ trÍng, tñ tin. Không có lòng tñ trÍng, tñ tin là vô dång"(13). Vì v­y ph£i xem xét kù tr°Ûc khi c¥t nh¯c; giúp á, vun trÓng, khuyên g¯ng, khích lÇ lòng tñ tin, tñ trÍng; kiÃm tra, uÑn n¯n th°Ýng xuyên không à "tích tiÃu thành ¡i". "HÅ th¥y khuy¿t iÃm thì giúp hÍ sía chïa ngay, à vun trÓng cái thói có gan phå trách, c£ gan làm viÇc cça hÍ. Óng thÝi ph£i nêu rõ nhïng °u iÃm, nhïng thành công cça hÍ. Làm th¿ không ph£i là làm cho hÍ kiêu cng mà cÑt làm cho hÍ thêm hng hái, thêm g¯ng séc. Ph£i vun ¯p chí khí cça hÍ, à i ¿n ch× "b¡i cing không n£n, th¯ng cing không kiêu"(14). 9. G°¡ng m«u. HÓ Chí Minh ·c biÇt nh¥n m¡nh ¿n vai trò cça cán bÙ c¥p trên. Ng°Ýi ã nhiÁu l§n nh¯c nhß £ng viên, cán bÙ c¥p trên ph£i làm mñc th°Ûc cho cán bÙ c¥p d°Ûi và ng°Ýi ngoài £ng. "Th°ãng b¥t chính, h¡ t¯c lo¡n". N¿u cán bÙ c¥p trên không g°¡ng m«u thì làm sao có thà b£o ban, h°Ûng d«n °ãc c¥p d°Ûi, làm sao duy trì °ãc k÷ lu­t £ng và tr­t tñ k÷ c°¡ng phép n°Ûc. Trong r¥t nhiÁu bài nói và vi¿t, HÓ Chí Minh ã kËch liÇt phê phán thói nà nang, bênh che cho nhau. Ng°Ýi òi hÏi ng°Ýi cán bÙ, £ng viên ph£i ghi nhÛ r±ng mình làm cách m¡ng là à phåc vå nhân dân, ph£i luôn ghi t¡c trong lòng: Lo toan công viÇc chung tr°Ûc mÍi ng°Ýi, h°ßng thå sau mÍi ng°Ýi. ChÉ có nh° v­y mÛi thu phåc, c£m hoá, giáo dåc °ãc c¥p d°Ûi và mÍi ng°Ýi. 10. Õi mÛi cách lãnh ¡o à dùng ng°Ýi. Vì viÇc mà dùng ng°Ýi. Công viÇc xây dñng và b£o vÇ ¥t n°Ûc luôn luôn Õi mÛi, phát triÃn. Do ó ph£i không ngëng Õi mÛi cách lãnh ¡o à dùng ng°Ýi. HÓ Chí Minh ã °a ra 4 h°Ûng ti¿p c­n vÁ Õi mÛi cách lãnh ¡o: à lãnh ¡o °ãc thì ph£i hÍc hÏi qu§n chúng. iÁu ó có ngh)a là "ng°Ýi lãnh ¡o không nên kiêu ng¡o mà nên hiÃu th¥u". iÁu ó cing có ngh)a là "mÙt giây, mÙt phút không thà gi£m bÛt mÑi liên hÇ giïa ta và dân chúng", "ph£i bi¿t l¯ng nghe ý ki¿n cça nhïng ng°Ýi không quan trÍng". "HiÃu th¥u", "bi¿t l¯ng nghe", hÍc hÏi qu§n chúng, nâng cao nhân dân, "°a chính trË vào giïa dân gian" ã hãp thành mÙt hÇ giá trË cça vn hoá chính trË và là v¥n Á hàng §u cça Õi mÛi cách lãnh ¡o. Nhân dân ph£i là ng°Ýi °ãc tham gia vào quá trình ra quy¿t Ënh. Theo HÓ Chí Minh, ng°Ýi ra quy¿t Ënh th°Ýng chÉ "nhìn të trên xuÑng", còn ng°Ýi thi hành quy¿t Ënh l¡i chÉ "nhìn të d°Ûi lên". C£ hai Áu có h¡n ch¿. "Vì v­y, muÑn gi£i quy¿t v¥n Á cho úng, ¯t ph£i hãp kinh nghiÇm c£ hai bên l¡i". KiÃm soát là iÁu b¯t buÙc cça lãnh ¡o, "muÑn chÑng bÇnh quan liêu, bÇnh bàn gi¥y, muÑn bi¿t các nghË quy¿t có °ãc thi hành không; muÑn bi¿t ai ra séc làm, ai làm qua chuyÇn, chÉ có mÙt cách là khéo kiÃm soát". ViÇc kiÃm soát ph£i có hÇ thÑng, ph£i th°Ýng xuyên. "Ng°Ýi i kiÃm soát ph£i là nhïng ng°Ýi có uy tín", "ph£i i t­n n¡i, xem t­n ch×", ph£i kiÃm soát b±ng hai cách, të trên xuÑng và të d°Ûi lên, "téc là qu§n chúng và cán bÙ kiÃm soát sñ sai l§m cça ng°Ýi lãnh ¡o và bày tÏ cái cách sía chïa sñ sai l§m ó". "B¥t kó công viÇc gì cing ph£i dùng hai cách lãnh ¡o sau ây: MÙt là liên hãp chính sách chung vÛi sñ chÉ ¡o riêng. Hai là, liên hãp ng°Ýi lãnh ¡o vÛi qu§n chúng". "B¥t kó ng°Ýi lãnh ¡o nào n¿u không hÍc t­p nÕi nhïng viÇc thi¿t thñc, nhïng ng°Ýi thi¿t thñc và nhïng bÙ ph­n thi¿t thñc cça c¥p d°Ûi à rút kinh nghiÇm thì nh¥t Ënh không bi¿t chÉ ¡o chung cho t¥t c£ các bÙ ph­n". N¿u không bi¿t hÍc và làm theo cách này thì có thà coi là không bi¿t lãnh ¡o. Phép dùng ng°Ýi cça HÓ Chí Minh ã °ãc thñc tiÅn lËch sí kiÃm nghiÇm, kh³ng Ënh. Nó là c¡ sß lý lu­n và ph°¡ng pháp lu­n cça khoa hÍc tÕ chéc trong tình hình hiÇn nay.     19